Diario de Novas Tecnolóxicas de Galicia

Hai escritores que pola dimensión da súa vida e a súa obra, vixente malia o que veña, teñen unha especial relación coa información de hoxe e o seu novo contexto por excelencia: o contexto dixital. É o caso de autores como Celso Emilio Ferreiro, que, tal e como sinalamos dende Código Cero, tense diversificado en múltiples ríos a través da Rede: nun certame de fotografía cos móbiles, nunha fotobiografía sonora da man de Ouvirmos, ou a través de eventos musicais en liña como Cantalingua. Pois ben, este luns amencimos con novidades dixitais arredor do lendario escritor de Celanova. Para comezar, a web celsoemilioferreiro.org, espazo de difusión que se presentou a semana pasada en Santiago e que se insire nas accións que celebran o centenario do poeta.
A páxina en cuestión foi desenvolvida por Ouvirmos para a fundación que leva o nome do autor de Longa Noite de Pedra e a Consellería de Cultura. Trátase dun sitio en tres linguas (galego, castelán e inglés) proxectado e posto en marcha para “axudar a difundir a figura deste grande poeta dentro e fóra de Galicia”, sinala Ouvirmos. A páxina é en toda regra unha fonte de información sobre o autor galego, pero tamén sobre o coñecemento que se xera a raíz del e sobre o amplo calendario de celebracións que xiraran arredor de Celso Emilio co gallo do centenario do seu nacemento. O sitio web, engade Ouvirmos, fai un rigoroso e pormenorizado percorrido pola vida e obra de Celso Emilio, todo artellado arredor das diferentes etapas vitais que pasou en Celanova, Asturias, Pontevedra, Vigo, Caracas e Madrid.
Na web pódese coñecer tamén a súa creación literaria. No apartado bibliográfico está recollida a súa obra desde os primeiros poemas de Cartafol de Poesía até o póstumo O libro dos homenaxes, así como unha listaxe de bibliografía sobre Celso Emilio Ferreiro.
Outro apartado innovador, engade Ouvirmos, é o Arquivo, onde se recollen fotografías e arquivos sonoros que nos aproximan máis á figura do poeta. “Entre as fotos do álbum familiar”, explícase, “podemos ver imaxes dos seus primeiros anos en Celanova, do seu noivado con Moraima, dos seus anos en Pontevedra e Vigo, da súa amizade cos intelectuais da época, da emigración en Venezuela, e dos últimos anos en Madrid”. Amais do devandito achégase unha Fonoteca que dá acubillo a unha escolma de arquivos sonoros nos que se pode escoitar a voz do propio autor recitando ou o son da súa máquina de escribir, amais de interpretacións musicais da súa obra.
Mostra multimedia


De xeito paralelo ao desenvolvemento da páxina web e outras iniciativas de celebración, anúnciase a posta en marcha dunha mostra multimedia sobre Celso Emilio que vai ter carácter itinerante, durante 2012, e que abranguerá unha boa parte da nosa xeografía. A exposición, que entre outras cousas incluirá contidos visuais e máis obxectos físicos que pertenceron ao autor, vén da man da Fundación Celso Emilio Ferreiro e das secretarías xerais de Cultura e Política Lingüística. Segundo informan, trátase de por ao alcance de tódalas galegas e galegos unha biografía multimedia a través da obra, as imaxes, os sons e os obxectos propios do escritor, amais da súa voz, estruturándose todo arredor dunha pantalla de acceso táctil a aplicacións interactivas e dunha mesa de luz con obxectos persoais do poeta.

O Consello da Cultura Galega celebrará o vindeiro 24 de maio a xornada “Xigantes ou ananos? Celso Emilio Ferreiro e o debate sobre a emigración galega”. Tres relatorios e unha mesa redonda abordarán a biografía político-intelectual de Celso Emilio (Celanova, 1912-Vigo, 1979) no marco dos actos conmemorativos do seu centenario. Coordina a xornada o profesor Xosé Manoel Núñez Seixas.

Tátase de debater a actualidade dos plantexamentos críticos verbo do papel histórico e presente da emigración galega, reavaliando dende unha perspectiva actualizada a discusión que provocara a aceda crítica ás colectividades de emigrantes galegos en Venezuela, contida no o libro “Viaxe ao país dos ananos”, e de ver cáles poderian ser os paralelismos e as leccións desa discusión no presente.
A xornada abordará asemade o contexto migratorio dos galegos en Venezuela e a discusión provocada por “Viaxe ao país dos ananos”.

Na sesión da mañá, a partir das 10 horas, presentarán os seus relatorios: Ramón Nicolás (Celso Emilio Ferreiro: Unha biografía político-intelectual); Raúl Soutelo Vázquez (A inmigración galega en Venezuela en tempos de Celso Emilio) e Xosé M. Núñez Seixas (Revisando os ananos: A interpretación da emigración galega en Celso Emilio Ferreiro).

Pola tarde, nunha mesa redonda analizaranse o tema “Ananos ou xigantes? A actualidade do debate sobre a emigración, 40 anos despois”.

Manuel Bragado, director de Edicións Xerais e patrono da Fundación Celso Emilio Ferreiro, deixa no seu blogue brétemas algunhas reflexións ao fío dos actos celebrados en Compostela no que se presentou un amplo programa de actividades institucionais para o Centenario e engade as primeiras valoracións arredor da biografía sobre Celso Emilio Ferreiro que verá a luz nun breve prazo de tempo. Velaquí o seu texto:

Estamos de cheo no ano de Celso Emilio Ferreiro. Pola mañá acompañei a Luís Ferreiro, o director da Fundación CEF, ao acto de presentación da programación institucional do ano Ferreiro, na que colaboran coa Fundación a Xunta, a RAG, o CCG e o concello de Celanova (mágoa que non o faga tamén o concello de Vigo, a cidade onde viviu tantos anos e onde viviu o poeta), así como outras entidades privadas como as editorais Xerais, Ouvirmos, Kalandraka e Tambre, asociacións como o Pen Clube Galicia, centros educativos, asociacións culturais de todo o país. Pola noite iniciei a lectura do orixinal da biografía de Ramón Nicolás no que comprobei decontado, xa nos capítulos dedicados á infancia e á mocidade do poeta en Celanova, que virá preñada de importantes novidades. Un relato diacrónico ben artellado, fiado transversalmente en cada unha das etapas polas dimensións persoal, política e literaria do biografado e do seu entorno; unha prosa literaria de festa e unha documentación completísima, que sostén cada unha das interpretacións e non dificulta unha lectura enguedellante, foron, tras catro horas de lectura, as miñas primeiras valoracións. Aventuro que tanto pola súa extensión (vinte e catro capítulos e numerosos apéndices, máis de 600 páxinas) como pola súa fasquía de biografía literaria, esta de Ramón Nicolás será a obra de referencia do centenario Ferreiro.

Información vía: https://www.edu.xunta.es/web/node/4117

Difundir e poñer en valor o extraordinario legado de Celso Emilio Ferreiro. Este é o principal obxectivo do programa de actividades que promove durante o 2012 a Xunta de Galicia, a través da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria coa implicación das principais entidades culturais galegas, para conmemorar o centenario do nacemento do escritor e o 50º aniversario da publicación do seu poemario Longa noite de pedra.

O secretario xeral de Cultura, Anxo Lorenzo, presentou esta mañá na Cidade da Cultura a programación do Ano Celso Emilio Ferreiro, declarado por unanimidade no Parlamento de Galicia. O programa, que inclúe unha ampla diversidade de propostas, foi concibido desde a colaboración con diferentes departamentos e organismos do Goberno e da sociedade civil.

Deste xeito, xunto con Anxo Lorenzo, presentaron as actividades o secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García Gómez; a vicepresidenta do Consello da Cultura Galega (CCG), Rosario Álvarez; o tesoureiro da Real Academia Galega (RAG), Manuel González; o alcalde de Celanova e presidente da Fundación Curros Enríquez – Casa dos Poetas, Antonio Mouriño; o presidente do Centro PEN de Galicia, Luís González Tosar; a directora-xerente da Fundación Cidade da Cultura, Beatriz González Loroño; e o presidente da Fundación Celso Emilio Ferreiro, Luís Ferreiro, fillo do escritor.

Páxina web oficial do poeta

Este último foi o encargado de presentar a páxina web oficial do poeta de Celanova, unha base de información imprescindible para asegurar a difusión de Celso Emilio entre o conxunto da cidadanía e mesmo a calquera interesado en calquera lugar do mundo, accesible desde o sitio web www.celsoemilioferreiro.org.

Múltiples oportunidades para se achegar ao autor

Segundo explicou o secretario xeral de Cultura, “ao longo dos vindeiros meses iranse desenvolvendo múltiples oportunidades para nos achegar e coñecer máis e mellor a obra poética de Celso Emilio, pero tamén os diferentes aspectos que fixeron que a súa andaina vital siga sendo un referente para a sociedade galega”.

“Propuxemos unha diversidade ampla de formatos co fin de garantir a súa difusión social”, afirmou Anxo Lorenzo, que presentou algunhas das principais iniciativas. Entre elas, a campaña “Vivo na rúa Celso Emilio Ferreiro”, que levará poesía casa a casa nas rúas de 28  localidades de Galicia que levan o nome do autor; a dotación das bibliotecas das diversas edicións conmemorativas que van ver a luz con motivo desta conmemoración ou unha exposición multimedia e itinerante que viaxará durante todo o ano por diversas localidades de toda a comunidade autónoma galega.

Espectáculos musicais

Ademais, a través da Axencia Galega das Industrias Culturais (AGADIC) realizaranse dous espectáculos musicais arredor dos versos de Celso Emilio, que terán lugar en Celanova e mais en Vigo. Ese diálogo entre literatura e música será tamén o marco para a actividade asumida desde a Cidade da Cultura, no Ciclo Ceo das Letras, que este ano se abrirá cunha sesión en abril dedicada ao poeta de Celanova.

A difusión exterior da obra de Celso Emilio Ferreiro é outro dos eixos que vertebra o programa de actividades. Con este obxectivo os poemas do escritor chegarán, traducidos ao inglés e ao castelán, aos países de fala hispana e inglesa a través dun conxunto de recitais bilingües.

Actividades formativas para os escolares e iniciativas de corte académico, como a xornada que promoverá o CCG ou a sesión extraordinaria sobre o autor que organizará a RAG en Celanova, son outras das iniciativas que completan un amplo e diverso programa de actividades, que estará accesible no web da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria.

Un escritor “anovador e amado polo pobo”

A Xunta de Galicia asume, así, o compromiso de conmemorar esta figura fundamental da cultura e da lingua galega, un escritor, en palabras do secretario xeral de Política Llingüística, “anovador e amado polo pobo, ao que honramos este ano cun programa rico en actividades e dirixido a un pobo que xa o sente como seu”.

Recollemos a noticia de Europapress (17 de febreiro de 2012):

La Consellería de Cultura y entidades culturales de Galicia, así como el Ayuntamiento de Celanova, se han unido para organizar un “diverso” programa de actividades que durante este año 2012 tratará de difundir la figura y obra de Celso Emilio Ferreiro así como de homenajear al poeta en el centenario de su nacimiento.

Así lo ha señalado este viernes el secretario xeral de Cultura, Anxo Lorenzo, que ha presentado las distintas actividades programadas durante el Año Celso Emilio Ferreiro por la Administración gallega, la Real Academia Galega, el Ayuntamiento de Celanova, el Consello da Cultura Galega, la Fundación Celso Emilio Ferreiro y el Pen Clube de Galicia.

Según ha apuntado Lorenzo, el objetivo de estas actividades es dar a conocer “más y mejor” la obra del Celso Emilio Ferreiro, para lo que se dará “prioridad” a acciones de “difusión social” y no únicamente de ámbito académico.

Entre las distintas actuaciones, el presidente de la Fundación Celso Emilio Ferreiro e hijo del escritor, Luis Ferreiro, ha destacado la creación de una página web –www.celsoemilioferreiro.org– que, desde un punto de vista de “fácil acceso” recogerá información del poeta celanovés, su obra, fotografías y referencias bibliográficas.

La intención de esta iniciativa es que “toda la gente tanto de Galicia como de fuera que quiera acercarse a la figura de Celso Emilio Ferreiro” lo pueda hacer, algo para lo que, además de en gallego, la página estará traducida al castellano y al inglés.

CALLES DEL POETA

Por otra parte, la Xunta promoverá la iniciativa ‘Vivo en la calle Celso Emilio Ferreiro’, según la cual los habitantes de las calles de 28 localidades de Galicia que tienen el nombre del poeta podrán recibir parte de su obra. Al mismo tiempo, se dotará a las bibliotecas de fondos que verán la luz con motivo de esta conmemoración.

A través de la Axencia Galega das Industrias Culturais se realizarán dos espectáculos musicales alrededor de los versos de Ferreiro, mientras que la Cidade da Cultura programará una sesión del ciclo Ceo das Letras en el mes de abril dedicada a este autor.

Orientada a la sociedad también estará la iniciativa propuesta por el Ayuntamiento de Celanova, villa natal del escritor, que colocará en los escaparates de 100 comercios de la localidad poemas de Celso Emilio Ferreiro para darlos a conocer entre los clientes.

Asimismo, según ha explicado el alcalde de Celanova, Antonio Mouriño, se llevará a cabo un programa turístico que, bajo el nombre ‘Ven a conocer la Celanova de Celso Emilio Ferreiro’, promoverá un conocimiento de los lugares relevantes en la vida del poeta y de su propia figura.

En abril, el ayuntamiento pondrá en marcha ‘Poemas en la calle’, con recitales poéticos, y entre el 17 y el 18 de marzo, alumnos de la Facultad de Ciencias de la Comunicación de Santiago participarán en la jornada ‘Celanova, tierra de poetas y de periodistas’.

FERREIRO, PROTAGONISTA EN EL PEN CLUBE

Tras solicitar la autorización a su sede central de Londres, el Pen Clube gallego dedicará el día 21 de marzo, Día de la Poesía, a la figura de Celso Emilio Ferreiro, algo que tendrá repercusión también en los 300 Pen Club repartidos por todo el mundo.

La Real Academia Galega También contribuirá a la efeméride con la celebración de un Plenario Extraordinario y público que tendrá lugar en Celanova, posiblemente en el mes de septiembre, y en el que se analizará la vida y obra de Celso Emilio Ferreiro a través de especialistas de la academia.

Finalmente, el Consello da Cultura Galega celebrará el 24 de mayo en su sede de Santiago la jornada ‘¿Xigantes ou ananos?, Celso Emilio Ferreiro y el debate sobre la emigración gallega’.

Estos actos de difusión de la figura de Celso Emilio Ferreiro convivirán también con otras iniciativas previstas para este año, como la edición de una biografía del autor, la recopilación de sus artículos periodísticos y la organización de eventos académicos.

 

O blogue “Poesia Infantil i Juvenil” realiza unha interesante reflexión sobre a poesía ao fío do poema “O preguntón“, de Celso Emilio Ferreiro. Reprodúcese arriba a ilustración orixinal do post a cargo de Javier Termenón e aquí o texto do post amentado:

L’home, per naturalesa, vol saber i quan més sap més dubtes té i més crític es fa. Cada pregunta ens porta a una resposta que ens fa qüestionar les coses, els esdeveniments, les situacions… i surt una altra pregunta. Així, el “preguntó” acaba sent una persona que se’n surt de la passivitat general, una persona disconforme i activa davant de la prepotència i la ignorància, una persona tolerant amb els demès perquè sap que ells també tenen els seus dubtes, una persona que -moltes vegades- acaba sent incòmoda per al poder, doncs és difícil de manipular.

La lectura ajuda molt a qüestionar les coses, ens fa reflexionar, ens aporta i descobreix noves idees, ens obri nous camins, ens fa traure de damunt les teranyines que moltes vegades portem pegades als ulls. A la fí, la lectura ens fa ser “preguntons” i això ens fa madurar. Cal que, des de menudets, fomentem entre els xiquets i xiquetes la curiositat i la lectura per tal d’anar formant persones més completes i… més difícils de manipular, més responsables de les seues preses de decisions, més lliures. Sense els “preguntons” la societat i la cultura no avançaria.

La poesia té molt a dir en aquest procés de maduresa personal i crítica i els lectors d’aquest blog ben bé que ho sabeu. Perquè la poesia és la paraula i aquesta ens dona vida; perquè amb el vers el poeta qüestiona i denuncia; perquè el poema s’arrela dintre nostre i va creixent i va fent-nos reflexionar i sentir.

O preguntón
(Celso Emilio Ferreiro)

O home por natureza quer saber,
dixo Aristóteles fai algún tempo.
O meu amigo quixo saber da vida,
quiso saber da lei,
quiso saber do Rei,
quixo saber do bispo,
quixo saber da espranza.
Eiquí —díxolle o garda
que o levou detido—
o que quere saber, apanda.
O lóxico
Unha de dúas:
se é certo
que cada minuto
morren de fame
cen persoas no mundo,
entón é falso
aquelo de que en todas partes
se cocen fabas.

Con motivo da conmemoración do Ano Celso Emilio Ferreiro, os alumnos de 2º do C.E.P. Sequelo de Marín fixeron este magnífico vídeo recitando o poema Longa noite de pedra, que se pode ver no seu blog Os ghatos misteriosos.

http://www.youtube.com/watch?v=KW0G9-GMMnI

Recollemos aquí a noticia emitida pola Axencia Efe:

La diputada socialista orensana Laura Seara ha registrado una proposición no de ley en el Congreso para que el Gobierno colabore en la realización de las actividades enmarcadas en el Año Celso Emilio Ferreiro.

Este año 2012, en el que se cumple el centenario del nacimiento de Ferreiro, ha sido declarado unánimemente por el Parlamento de Galicia como Año Celso Emilio Ferreiro, para cuya celebración está prevista la realización de numerosas actividades relacionadas con la figura del escritor.

La parlamentaria expresó su “confianza” en que esta iniciativa sea apoyada por todos los grupos del Congreso, y espera “que el Gobierno tenga la sensibilidad suficiente para poner en valor una figura literaria, política y humana de la talla de Ferreiro”.

O 12 de febreiro de 2012 Fran P. Lorenzo responsabilizouse dunha ampla reportaxe sobre a edición bilingüe galego-castelá de Longa noite de pedra, publicado hai pouco por Auga Editora. Este texto viu a luz nas páxinas de El Correo Gallego e reproducimos aquí un fragmento deste traballo:

A poucos autoras ou autores dunha literatura lles está reservado o privilexio de cifraren nun título poético o tempo que habitan ou de o convertiren no emblema dun sentimento colectivo, mesmo nun lugar común. Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro, é un deses casos. Así o sinala o crítico literario e tradutor vigués, Ramón Nicolás, na introdución de Longa Noite de Pedra/Larga Noche de Piedra, versión bilingüe galego/castelán deste título fundamental da poesía contemporánea, que vén de incorporar ao seu catálogo Auga Editora (non así á súa web, onde non está a disposición dos leitores), e que, como sinala o propio Nicolás no limiar, está pensada «fundamentalmente para o leitor non galego con certas inquedanzas».

Longa noite de pedra saíu do prelo en 1962, sete anos despois d’O soño sulagado (1955), considerado o primeiro poemario independente de Celso Emilio en lingua galega. Apareceu na colección Salnés, unha sorte de sucursal lírica de Galaxia, na que confluían en labores de dirección o propio Ferreiro, Emilio Álvarez Blázquez e Fernández del Riego. Á publicación do libro sucedeulle un recoñecemento unánime do público e da crítica e a inmediata conversión do seu autor en poeta de referencia no sistema literario galego. E non só. O celanovés virou ademais nun dos escritores máis lidos e traducidos fóra de Galicia, mercé, como lembra Nicolás, «ás seguintes edicións realizadas, a partir de 1968, desde a colección poética de El Bardo», editorial catalana, dirixida por José Batlló, que recolleu, na altura, a tradución do profesor Basilio Losada. Losada asinaría tamén a tradución ao castelán incluída por Akal no primeiro tomo das Obras completas, de CEF, publicada en 1975 na colección Arealonga, ao coidado de Xesús Alonso Montero.

Velaquí as fermosas palabras que Ramón Loureiro pronuncia no seo da homenaxe a Celso Emilio Ferreiro tributada pola Sociedad Artística Ferrolana:

Aínda que algúns amigos que aquí están poidan pensar o contrario (e eu sei ben, entre outras razóns porque coñezo a súa xenerosidade, que o pensan), pouco, ou case nada, podo eu dicir, que vostedes non saiban, de Celso Emilio Ferreiro. É certo que algunhas persoas moi queridas por min o trataron ao longo de boa parte da súa vida –esta mesma mañá estiven, por certo, a falar cunha delas- . E igualmente certo é que outro gran amigo, Ramón Nicolás, é non só o seu biógrafo, senón quen quizais máis empeño puxo en recuperar aqueles textos de Celso Emilio que estaban –poderiamos dicilo así- perdido. Pero a verdade é que o camiño dos libros que eu máis amo é outro moi distinto: o que permite manter vivo o irrenunciable dereito a soñar. A chamada “poesía social” sempre me interesou menos que a que transita as sendas do misterio que nos envolve. E non porque non recoñeza eu o seu valor, senón porque sempre desconfiei de que as miserias do mundo se pudiesen amañar con versos. Non obstante, e como o señor presidente da SAF me advertiu moi ben de que a miña intervención non superase en caso ningún os dez minutos, e que mellor sería aínda se fosen cinco, permitinme aceptala.

Primeiro, para agradecerlle a el, e con el a todos vosotedes, a súa atención ao convidarme a estar aquí cando inauguran unha nova sede.
Segundo, para felicitalos, naturalmente.

E terceiro, para pedirlles que acepten, como modestísimo agasallo meu para a súa nova biblioteca, este volume que aquí lles traio: unha escolama, feita precisamente por Moncho Nicolás, dos textos xornalísticos de Celso Emilio Ferreiro. Textos entre os que atoparán vostedes artigos sorprendentes. Entre eles, aquel no que reflexiona sobre a arte adiviñadora, posta en práctica a través da cartomancia, de Álvaro Cunqueiro, que utiliza a súa por desgraza non mo eficaz capacidade profética para tratar de saber que lles esperaba aos equipos de fútbol galegos, e moi especialmente ao Celta, na seguinte xornada ligueira.

Non vou falar eu por Celso Emilio (por certo, outro inciso: mándame unha forte aperta para todos vosotedes quen foi outra grande amiga del, a poeta Helena Villar Janeiro, auténtica herdeira ademais do espírito de Rosalía de Castro), porque xa el o fará por si mesmo, dentro duns instantes, a través dos que recitarán os seus versos.
Pero case acabando xa, coa celeridade que procede, si quero aquí salientar un aspecto fundamental do que, intúo eu, debeu de ser a súa vida, tan xenerosa e tan fértil: unha permanente loita contra a incomprensión.

Todos os anos, cando volvo a Celanova e vexo o seu magnífico mosteiro, non podo esquecer que entre aquelas pedras venerables, fillas en múltiples sentidos do gran San Rosendo, estivo Celso Emilio preso cando en tempos de barbarie se decidiu utilizar aquel lugar, que sempre debeu de estar consagrado á Palabra, como quixo o seu fundador, para manter á xente na cadea.

Somos, todos, fillos dos nosos propios erros.
Feliz día este, no que Ferrol se volve lembrar de Celso Emilio. El, que agora xa sabe o que nós, antes ou despois, tamén saberemos, atoparase agora, sen dúbida, feliz, gracias a vostedes.